ปัญหาการขาดแคลนที่ดินทำกินและที่ดินในการอยู่อาศัยของประชาชนไทยเรานั้น มีให้พบเห็นกันแทบทุกจังหวัด และในหลายๆ พื้นที่ประชาชนที่ขาดแคลนที่ดินทำกินจำนวนมากได้บุกรุกที่ดินป่าสงวน ที่ดินราชพัสดุ ที่ดินของกรมธนารักษ์ ที่ดินการรถไฟแห่งประเทศไทย ที่ดินหน่วยงานราชการ ที่ดินริมน้ำซึ่งเป็นเขตพื้นที่สาธารณะ รวมไปถึงที่ดินของหน่วยงานรัฐวิสาหกิจเพื่อใช้ในการอยู่อาศัย หรือใช้ในการเกษตร
ปัญหาการบุกรุกที่ดินของประชาชนดังกล่าวทำให้ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาหน่วยงานรัฐบาลพยายามแก้ปัญหาด้วยการจัดสรรที่ดินทำกินให้แก่ประชาชนให้ได้มากที่สุด โดยเฉพาะที่ดินเพื่อการเกษตรและอยู่อาศัยในต่างจังหวัด ซึ่งในแต่ละปีกรมที่ดินมีการจัดสรรและออกโฉนดที่ดินให้แก่ประชาชนเพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนที่ดินทำกินและอยู่อาศัยให้แก่ประชาชนนับหมื่นไร่
อย่างไรก็ตาม ในการประกอบอาชีพในทุกๆ อาชีพนั้นจำเป็นต้องใช้เงินเพื่อการลงทุน การกู้หนี้ยืมสินหรือการหาแหล่งเงินทุนเพื่อใช้ในการประกอบอาพีชจึงมีความสำคัญมาก โดยเฉพาะในกลุ่มประชาชนผู้มีรายได้น้อย การแปลงสินทรัพย์เป็นทุนหรือจำนำที่ดินกับกลุ่มนายทุนการเงินนอกระบบ จึงกลายเป็นช่องทางที่ได้รับความนิยมของประชาชนทั่วไป แม้ว่าดอกเบี้ยจาการจำนำที่ดินกับกลุ่มนายทุนนอกระบบจะสูงมาก แต่เนื่องจากเป็นช่องทางการได้มาของเงินง่ายและรวดเร็ว ช่วยแก้ปัญหาเฉพาะหน้าของประชาชนได้เร็ว ทำให้การจำนำที่ดินเกิดขึ้นให้เห็นในสังคมไทยจนชินตา
หากพูดเรื่องการจำนำที่ดินที่ผ่านมาถือเป็นเรื่องที่พบเห็นกันจนเป็นเรื่องปกติในสังคมไทย เพราะประชาชนที่มีที่ดินเป็นของตัวเอง โดยเฉพาะผู้มีรายได้น้อยเมื่อต้องเผชิญกับปัญหาทางการเงินมักจะนำโฉนดที่ดินไปจำนำกับนายทุนนอกระบบ เพราะถือเป็นทางเลือกในการเข้าถึงแหล่งเงินทุนที่สะดวก รวดเร็ว ขั้นตอน เอกสาร และเงื่อนไขต่างๆ ไม่เยอะเมื่อเทียบกับการใช้บริการจากสถาบันการเงิน แต่อาจต้องแลกกับการจ่ายดอกเบี้ยในอัตราที่สูงกว่าอัตราดอกเบี้ยจำนองที่ดินจากสถาบันการเงิน
นอกจากต้องยอมรับอัตราดอกเบี้ยที่สูงแล้ว ประชาชนที่จำนำที่ดินกับนายทุนนอกระบบยังต้องเสี่ยงกับกลโกงจากกลุ่มนายทุนนอกระบบ ที่จ้องเพื่อเอารัดเอาเปรียบประชาชนผู้มีรายได้น้อยและที่ขาดความรู้ด้านการเงิน และไม่เท่าทันกลโกงนายทุนนอกระบบ ทำให้เกิดกรณีการสูญเสียที่ดินของประชาชนจำนวนมากให้นายทุนนอกระบบ จาการถูกยึดที่ดินอย่างไม่เป็นธรรม เพราะไม่สามารถจ่ายดอกเบี้ยและเงินต้นได้ตามข้อตกลง ซึ่งกรณีเช่นนี้พบเห็นเป็นข่าวเป็นคราวอยู่เนืองๆ
โดยเฉพาะในช่วงที่สภาพเศรษฐกิจซบเซาเช่นในปัจจุบันที่กำลังซื้อของประชาชนในประเทศหดตัว สถาบันการเงินเข้มงวดการปล่อยสินเชื่อ ประกอบกับธุรกิจต่างๆ ประสบปัญหาการดำเนินธุรกิจต้องลดจำนวนการจ้างงานทำให้ประชาชนจำนวนมากต้องตกงาน ความจำเป็นในการใช้เงินของประชาชนมีมากขึ้น โดยเฉพาะในช่วงที่ประเทศไทยกลับมาเปิดประเทศตามมาตรการของภาครัฐ ซึ่งทำให้กลุ่มผู้ประกอบอาชีพอิสระ เกษตรกร หรือประชาชนที่มีที่ดินอาจมีความจำเป็นต้องใช้เงินทุนเพื่อฟื้นฟูกิจการของตนเอง การนำโฉนดที่ดินไปจำนำอาจกลายเป็นทางเลือกหรือทางรอดของประชาชน เนื่องจากขั้นตอนการจำนำไม่ยุ่งยาก สะดวก ได้เงินเร็ว
ปัญหาการสูญเสียที่ดินในการประกอบอาชีพ ที่ดินทางการเกษตร และที่ดินในการอยู่อาศัย จากการจำนำที่ดินกับนายทุนนอกระบบนั้นมีให้เห็นอยู่เป็นประจำ เช่น กรณีของเกษตรกรชาวศรีสะเกษ ที่มีความจำเป็นต้องการเงินเพื่อไปชำระหนี้สิน และหลงเชื่อเชื่อนายหน้าปล่อยเงินกู้ในคราบสำนักงานทนาย ซึ่งบอกว่า จะสามารถหาเงินทุนแก้ไขหนี้สินเกษตรกรในอัตราดอกเบี้ยร้อยละ 1 บาท ซึ่งถูกกว่าที่รัฐบาลกำหนด แล้วใช้เล่ห์กลกำหนดราคาประเมินสูง แต่กรอบระยะเวลาชำระหนี้สั้น
ขณะที่นายหน้าที่ให้กู้เงินใช้กลลวงการทำสัญญาขายฝากและการโยกหนี้ มีวิธีการซับซ้อนทำให้ชาวบ้านตามเล่ห์เหลี่ยมไม่ทัน ระยะเวลาเพียง 14 วัน เกษตรกรก็ถูกหลอกให้ทำสัญญาถึง 3 ครั้ง 3 สัญญา กับ 3 นายทุน กลายเป็นหนี้ล้านกว่าบาท แต่ได้เงินเพียงแสนกว่าบาท
ซึ่งกรณีดังกล่าวจากการตรวจสอบของเจ้าหน้าที่ศูนย์ช่วยเหลือลูกหนี้และประชาชนที่ไม่ได้รับความเป็นธรรม และได้เข้าให้ความช่วยเหลือติดต่อกลุ่มนายทุนเข้าพบเพื่อไกล่เกลี่ยกับผู้เสียหาย โดยนายทุนส่วนใหญ่ ยอมลดหนี้ให้ลูกหนี้ตามที่กู้และได้รับเงินจริง รวมถึงยอมต่อสัญญาขายฝากที่ดินที่หมดสัญญาชำระหนี้ให้เจ้าหน้าที่กองทุนหมุนเวียนเพื่อการกู้ยืมเงินแก่เกษตรกร (อชก.) เพื่อนำหนี้นอกระบบของชาวบ้านเข้าสู่ระบบ และให้ชาวบ้านชำระหนี้ผ่าน อชก. แทน เมื่อครบกำหนดจะได้รับโฉนดที่นามรดกกลับคืน
นอกจากนี้ ยังพบกรณีการนายทุนนอกระบบในฐานความผิดฉ้อโกงประชาชนให้กู้ยืมเงินโดยคิดดอกเบี้ยเกินกว่าที่กฎหมายกำหนดซึ่งเป็นความผิดมูลฐานกฎหมายฟอกเงิน โดยนายทุนนอกระบบได้โฆษณาชวนเชื่อเกี่ยวกับการปล่อยเงินกู้ รับจำนองและรับขายฝายที่ดินทำให้ประชาชนหลงเชื่อขอกู้เงินจำนวนหลายร้อยราย ซึ่งในการทำสัญญาจะมีการลงจำนวนเงินในสัญญาเงินกู้มากสูงกว่ายอดหนี้จริงและมีการเก็บดอกเบี้ยล่วงหน้า หักเงินค่าธรรมเนียมและค่าใช้จ่ายอื่นก็เป็นอีกกลโกงเพื่อยึดโฉนดที่ดินของประชาชน
ปัญหาที่เกิดขึ้นนี้แม้ว่ารัฐบาลพยายามที่จะแก้ไขปัญหาลดความเหลื่อมล้ำสางปัญหาหนี้นอกระบบที่ฝังรากลึกมาตลอดเวลาหลายปีประชาชนบางคนถูกนายทุนยึดที่ดินทำกินไปมากกว่า 20-30 ปี ซึ่งประชาชนที่ได้รับโฉนดคืนแต่บางรายก็ยังคงกลับไปก่อหนี้ด้วยการจำนำที่ดินนอกระบบซ้ำ
ทั้งนี้ ปัญหาสำคัญที่ทำให้ประชาชายังคงยอมเสี่ยงกับการสูญเสียที่ดินจากการจำนำที่ดินนอกระบบนั้นหลักๆ แล้วเกิดจากปัญหาการเข้าถึงแหล่งเงินกู้ได้ยาก โดยเฉพาะผู้มีรายได้น้อย เกษตรกรและผู้ประกอบอาชีพอิสระ เนื่องจากกลุ่มคนเหล่านี้ไม่มีรายได้ประจำและประวัติการเงินที่ต่อเนื่องทำให้ถูกปฏิเสธสินเชื่อจากธนาคารเป็นจำนวนมาก ขณะที่การจำนองที่ดินกับธนาคารนั้นต้องใช้เอกสารจำนวนมาก ขั้นตอนการดำเนินการยุ่งยาก
และต้องเสียค่าใช้จ่ายจากการประเมินราคาที่ดินที่จะจำนองกับธนาคารทำให้ประชาชนที่เดือดร้อนต้องการใช้เงินด่วน หันไปพึ่งนายทุนนอกระบบและเกิดปัญหาหนี้นอกระบบและถูกยึดที่ดินเพื่ออยู่อาศัยและที่ดินเพื่อการเกษตร สร้างปัญหาการขาดแคลนที่ดินทำกินและอยู่อาศัยและปัญหาการบุกรุกที่ดินป่าสงวน ป่าเสื่อมโทรมจนกลายเป็นปัญหาระดับชาติ
ขณะที่รัฐบาลพยายามแก้ปัญหาด้านที่อยู่อาศัยให้แก่ประชาชนผู้มีรายได้น้อยด้วยการมอบหน้าที่ให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ดูแลและพัฒนาบ้านเอื้ออาทร บ้านการเคหะช่วยให้ประชาชนมีที่อยู่อาศัย กระทรวงมหาดไทยพยายามจัดสรรที่ดินทำกินโดยออกโฉดที่ดินทำกินให้เกษตรกรจำนวนมากในทุกๆ ปีซึ่งเป็นการแก้ปัญหาเพียงด้านเดียวโดยไม่มีการป้องกัน
ถึงเวลาแล้วหรือยังที่ภาครัฐไม่ว่าจะเป็นธนาคารแห่งประเทศไทย กระทรวงการคลัง หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจะเข้ามากำกับดูแลธุรกิจสินเชื่อจำนำที่ดินให้เข้ามาอยู่ในระบบ ให้มี license ถูกต้องเพื่อช่วยให้ประชาชนสามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนที่มีมาตรฐานและเป็นธรรมได้ง่ายขึ้น และยังสามารถควบคุมดูแลการจำนำที่ดินให้มีมาตรฐานและเป็นธรรม ช่วยให้ประชาชนที่ต้องการเงินทุนหรือต้องการเข้าถึงสินเชื่อได้มากขึ้น ไม่ต้องถูกเอาเปรียบจากกลุ่มนายทุนนอกและยังลดปัญหาขาดแคลนที่ดินจากการสูญเสียที่ดินทำกินให้นายทุนนอกระบบ
“ในปัจจุบันมีผู้ประกอบการ Non Bank เพียงไม่กี่รายที่ให้บริการสินเชื่อจำนำที่ดินอาจเป็นเพราะภาครัฐยังไม่ออก License และข้ามากำกับดูอย่างจริงจังจึงเป็นประตูปิดกั้นไม่ให้กลุ่มสถาบันการเงินหรือผู้ประกอบการที่มีมาตรฐานเข้าไปให้บริการและแข่งขันได้”
